ماياها در کلمبيا

حدود سه هزار سال قبل از ميلاد، در دو ناحيه اي که کشاورزي اوليه در آنها پا گرفته بود، شکوفايي تمدن در آمريکاي مرکزي و ناحيه آند آغاز شد. اين دو ناحيه از هر نظر با هم متفاوت بودند ولي هر دو چيزي داشتند که اجازه ظهور و رشد تمدن را در خود مي داد. با وجود اختلافات بسيار ظاهري اين دو تمدن در زمينه اتکا به انديشه باستاني پيوند بين گروههاي آدميان و دنياي روحاني باهم شباهت هاي بسياري داشتند.

اکثر تاريخ نويسان امروزي با اين نکته موافق هستند که جامعه متمدن عبارت است از جامعه اي پيچيده که تحت تاثير تمدنها و جوامع ديگر بوده است. در تاريخ جامعه بشر فقط شش بار تمدني شکوفا شد که تحت نفوذ تمدن ها و جوامع ديگر نبود. اين تمدنهاي موسوم به نخستين، از نواحي زير برخاستند :

بين النهرين، دره سند، چين، مصر، آمريکاي مرکز و ناحيه آند در آمريکاي جنوبي.

پرسش اين است که چرا در اين مکانها؟ چرا در ميان بوميان آمريکا؟ مورخان هنوز هم در پاسخ به اين سئوال بحث دارند، ولي دست کم سه دليل احتمالي در اين مورد و براي پاسخ ارائه ميشود.

نقش برجسته خداي مرگ ماياها

يک دليل براي رشد و شکوفايي تمدن در دو ناحيه نامبرده شده، شروع زودهنگام کشاورزي و رشد و تکامل ممتد آن است. مازاد مواد غذايي کشاورزي اجازه مي داد که بسياري از مردمان ديگر دغدغه تامين غذا نداشته باشند و ساعات روز را به کارهاي اختصاصي بپردازند …

دليل دوم براي شکوفايي تمدن، سهولت داد و ستد کالا ميان سرزمين هايي است که دارای تنوع منابع طبیعی باشند. در ناحیه آند، چنین نقاطی عبارت بودند از مراتع کوهستانی و دره ای، رودخانه ها و دره هایی درحاشیه دریا و ساحل طولانی غربی که سرشار از غذاهای دریایی است. آمریکای مرکزی از یک سو با کوهها و دره های خشک شمالی احاطه شده است و از سوی دیگر سرزمین های مرتفع پر آب جنوبی را دارد. همچنین جنگل های انبوهی در زمین های پست، و از دو طرف سواحل اقیانوس آرام و اقیانوس اطلس آنرا دربر گرفته اند …

و دلیل آخر آنکه، هر دو سرزمین به یک اندازه در معرض تهدید خشکسالی و زمین لرزه بوده اند. برنامه ریزی و همکاری با یکدیگر از ضروریات بنای تمدن است. ممکن است عادت ثانوی ساکنان این سرزمین ها بوده تا به این ترتیب خود را در برابر مصائب طبیعی حفظ کنند.

جاده های میان آمریکای مرکزی و سرزمین های آند طولانی و صعب العبور بود، ولی مسافرت با قایق در کناره ساحل طی چندین روز متوالی، از محالات نبود. مورخان مدتها در این اندیشه بوده اند که آیا تمدن آمریکای مرکزی بر تمدن نواحی آند نفوذی داشته است یا مسئله بر عکس آن بوده است. شک نیست که ذرت و سایر غلات آمریکای مرکزی سرانجام به نواحی آند رسید و در آنجا کشت شد. با این همه شواهد قانع کننده ای در دست نیست که نشان دهد رابطه ای بین این دو ناحیه برقرار بوده است. تمدن در زمانهای متفاوتی در این نواحی شکل گرفت که هرکدام فرهنگ ها و سنت خاض خود را تشکیل دادند.